ÇOCUK KORUMA KANUNU’NDA “UNUTULAN” VE YÖNETMELİKLE DÜZENLENEN, “HEKİM RAPORU” İLE “SOSYAL İNCELEME RAPORU”’NUN İŞLEVSİZLEŞTİRİLMESİNİN YAPAY ZEKA İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

ÇOCUK KORUMA KANUNU’NDA “UNUTULAN” VE YÖNETMELİKLE DÜZENLENEN, “HEKİM RAPORU” İLE “SOSYAL İNCELEME RAPORU”’NUN İŞLEVSİZLEŞTİRİLMESİNİN YAPAY ZEKA İLE DEĞERLENDİRİLMESİUNUTULAN SİR

(Sosyal Hizmete Orantılı Olarak Ölümcül Adalet Kazası ve Adil Yargılama Hakkı Açısından Çocuklar için Hukuksal Facialar)

                                                                                                                           SHU Nihat Tarımeri

ÖZET:

5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu )ÇKK)’nun 35 inci maddesinde ki SOSYAL İNCELEME” ” ile ilgili düzenleme çocukların üstün ve yararının gözetilmesi için önceliklerdendir.2005 yılından beri hem sosyal hizmetler hem de adalet yönetiminde ki çocuklar dahil sosyal ortam ve yaşam koşullarına yönelik araştırma ve raporlama, sosyal hizmet araçlarındandır.”Korunma ihtiyacı olan çocuk” ve de masumiyet karinesine aykırı olan “suça sürüklenen çocuk” tanım ile söz konusu işlem ve uygulamalar açısından söz konusu ÇKK’nun uygulamasına ilişkin Yönetmeliğin de “sosyal inceleme” ile ilgili 20 ınci maddesinin 4 üncü fıkrasında bir “hekim raporu” eklenerek 12-15 yaş grubu için de zorunlu kılınmıştır. 2006 yılından beri Çocuk Hakları ve Avrupa Sosyal Şartına rağmen adalet yönetimi açısından da çocukların geleceği için söz konusu düzenleme ile adalet beklenmektedir. 2005 yılından beri yürülükte olan ÇKK ile ilgili kitaplar ve eserlerde üretilmektedir. Adalet ve sosyal hizmet yönetimi açısından Türkiye Adalet Akademisi Yayınları arasında  2022 yılında yayımlanmış “Çocuk Koruma Kanunu ve Uygulamaları” eserinin 95. sayfasında, eklenen hekim raporunun, Kanunda “UNUTULDUĞU” tespit ile birlikte ki cümle bir parağrafta yer aldığı görülmektedir. Çocukların yarar ve esenliğin gözetilmesi ile ilgili bu bilgi ve tespit aynı zamanda söz konusu olan Sosyal İnceleme Raporu (SİR)’nun işlevsiz ve önemsiz kalması dahil bu boyutun hem sosyal hizmet hemde hukuksal açıdan ele alması gerektirmiştir. Çocuk haklarının korunması için ihtiyaç ve görev bağlamında genel bir tespit ve de bu bilgilere dayalı olarak Yapay Zeka “Gemini” ile kurulan diyalog ve de üretilen bilgiler bu çalışmada iki bölüm halinde yer almaktadır.

BÖLÜM I

“SOSYAL İNCELEME RAPORU” PARADOKSU VE “SOSYAL ÇALIŞMA GÖREVLİSİ” OKSİMORON İLE ADALETTEN KAÇIRILMASININ ANATOMİSİ

5395 sayılı Çocuk Koruma Koruma Kanunu (ÇKK) bir toplumdaki çocuğunun nasıl korunduğu ve çocuklara , insanlığa nasıl bakılmış olduğu önemli Kanundur.2005 yılından beri çocuklar için böyle bir yeni öykü başlatılırken “sosyal inceleme” ve araştırma ile ilgili raporlama için 35 inci maddesi .² bir çocuğun ve toplumun geleceği için önemli bir araçtır.

Görüleceği gibi Adalet Komisyonunda (27.6.2005) yapılan görüşmeler ³arasında söz konusu “Hükümetin Teklif Ettiği Metin ” ki sosyal inceleme rapor ile ilgili “MADDE 35.- (1) Bu Kanun kapsamındaki çocuklar hakkında mahkemeler, çocuk hâkimleri veya Cumhuriyet savcılarınca gerektiğinde çocuğun bireysel özelliklerini ve sosyal çevresini gösteren inceleme yaptırılır. “ şeklinde iken görüldüğü gibi bu metin yeniden ele alınmıştır..

“Adalet Komisyonunun Kabul Ettiği Metin” olarak;

“Madde 35- (1) Bu Kanun kapsamındaki çocuklar hakkında mahkemeler, çocuk hâkimleri veya Cumhuriyet savcılarınca gerektiğinde çocuğun bireysel özelliklerini ve sosyal çevresini gösteren inceleme yaptırılır. Sosyal inceleme raporu, çocuğun, işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinin mahkeme tarafından takdirinde göz önünde bulundurulur.

2. Derhâl tedbir alınmasını gerektiren durumlarda sosyal inceleme daha sonra da yaptırılabilir.

2. Mahkeme veya çocuk hâkimi tarafından çocuk hakkında sosyal inceleme yaptırılmaması hâlinde, gerekçesi kararda gösterilir.” şeklindedir.

Görüleceği gibi gerekçesi ile ; “çocuğun bireysel özelliklerini ve sosyal çevresini gösteren incelemeye ek olarak “ işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinin” gerektiğinde ve mahkeme tarafından takdirinde göz önünde bulundurulacağına dair bu cümle TCK ‘nun 31/2 maddesi için eklendiği bir durum sosyal inceleme rapor olarak yer alması sağlanmıştır.

Lütfen bizi takip edin: